ΕΨΜ 2124

Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με βασικές έννοιες και αρχές της στατιστικής επιστήμης και να μάθουν να εφαρμόζουν τις σημαντικότερες τεχνικές ανάλυσης ποσοτικών δεδομένων στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών. Στο πρώτο μέρος διδάσκεται η Περιγραφική Στατιστική που περιλαμβάνει μεθόδους οργάνωσης, σύμπτυξης και περιληπτικής παρουσίασης μεγάλου όγκου αριθμητικών δεδομένων ώστε να «διαβάζονται» πιο εύκολα και να μπορούν να παρουσιαστούν σε κάποιο κοινό (π.χ. αναγνώστες, τηλεθεατές, συνέδρους, καταναλωτές, στελέχη οργανισμών, κ.λπ.) κατά τρόπο που να έχει νόημα. Στο δεύτερο μέρος οι φοιτητές μαθαίνουν απλές μεθόδους Επαγωγικής Στατιστικής που τους επιτρέπουν να εξάγουν συμπεράσματα από τα δεδομένα ενός δείγματος και να τα γενικεύουν στον πληθυσμό από τον οποίο προέρχεται το δείγμα. Το τελευταίο θα πρέπει να έχει επιλεχθεί με επιστημονικό τρόπο ώστε να είναι αντιπροσωπευτικό του αντίστοιχου πληθυσμού. Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα είναι σε θέση να συλλέγουν το κατάλληλο είδος δεδομένων και να εφαρμόζουν τις κατάλληλες τεχνικές ανάλυσης (στατιστικά κριτήρια) ώστε να απαντήσουν σε ερευνητικά ερωτήματα που έχουν θέσει. Κάθε διδακτικό τρίωρο περιλαμβάνει αρχικά την επεξήγηση της σχετικής θεωρίας και κατόπιν την επίλυση ασκήσεων εφαρμογής-εμπέδωσης. Το μάθημα είναι κατά κύριο λόγο θεωρητικό. Ωστόσο, γίνεται μια σύντομη εισαγωγή στη χρήση λογισμικού (Excel, SPSS) για τη διεξαγωγή στοιχειωδών στατιστικών αναλύσεων, παρουσιάζοντας βασικές εντολές και τον τρόπο ερμηνείας των αποτελεσμάτων που προκύπτουν. 

Παρόλο που η στατιστική αποτελεί κλάδο των μαθηματικών, η εφαρμογή της στις κοινωνικές επιστήμες δεν απαιτεί επίπεδο γνώσεων στα μαθηματικά που ξεπερνά αυτό της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Έτσι γίνεται προσπάθεια να περιοριστεί η χρήση μαθηματικών όρων και τύπων στο παρόν μάθημα, παραθέτοντας κάθε φορά μόνο τους πιο σημαντικούς και αναγκαίους, με τρόπο όσο γίνεται απλούστερο. Στόχος είναι οι φοιτητές να αντιληφθούν την ποιοτική διάσταση των διαφόρων στατιστικών τεχνικών και των αποτελεσμάτων τους (τη λογική που τα διέπει), χωρίς να επιμείνουν στην πλήρη κατανόηση της μαθηματικής τυπολογίας που σχετίζεται με αυτές.   

Το μάθημα φιλοδοξεί να αναδείξει πόσο σπουδαία είναι η γνώση της στατιστικής όχι μόνο για τη διεξαγωγή αξιόπιστων ερευνών, αλλά και για την κριτική αξιολόγηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παρουσιάζονται σε επιστημονικά άρθρα, συνέδρια, εφημερίδες, τηλεοπτικές εκπομπές, το διαδίκτυο και άλλα μέσα ενημέρωσης. Έτσι καθίσταται κάποιος κριτικός χρήστης των πληροφοριών, παρά άκριτος καταναλωτής της διακινούμενης «γνώσης». Ταυτόχρονη επιδίωξη είναι να γίνει κατανοητό πως η στατιστική, παρά τη σπουδαιότητα της, δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να βοηθά τον ερευνητή να καταλήξει σε συμπεράσματα με βάση τη δική του κρίση και πάντοτε με περιορισμένο βαθμό βεβαιότητας. Το νόημα που θα δώσει τελικά ένας ερευνητής στα στατιστικά αποτελέσματα θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από τη θεωρητική του κατάρτιση και τις προσωπικές του προκαταλήψεις.   

 Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να: 

1. Συλλέγουν το κατάλληλο είδος δεδομένων και να εφαρμόζουν τις κατάλληλες τεχνικές ανάλυσης (στατιστικά κριτήρια) ώστε να απαντήσουν σε ερευνητικά ερωτήματα που έχουν θέσει.  
2. Κατασκευάζουν κατάλληλες κλίμακες για τη μέτρηση διαφορετικών μεταβλητών. 
3. Ομαδοποιούν τα ποσοτικά δεδομένα που έχουν στη διάθεση τους, να τα επεξεργάζονται στατιστικά και να τα παρουσιάζουν. 
4. Να δημιουργούν και να ερμηνεύουν απλά διαγράμματα.  
5. Να υπολογίζουν και να ερμηνεύουν απλά περιγραφικά μέτρα και να τα παρουσιάζουν σε μορφή πίνακα. 
6. Να σχεδιάζουν και να εκτελούν μία πιθανοτική δειγματοληψία.  
7. Να διατυπώνουν υποθέσεις και να εφαρμόζουν τα κατάλληλα στατιστικά κριτήρια για την επαλήθευση τους. 
8. Να υπολογίζουν το περιθώριο σφάλματος απλών στατιστικών μέτρων, καθώς και την πιθανότητα σφάλματος τύπου Α και Β κατά τον έλεγχο υποθέσεων.